ซุนนะฮฺในเดือนชะอฺบาน

เชคริฎอ อะหมัด สมะดี

ในขณะที่ประชาชาติอัลอิสลามกำลังต้อนรับเดือนชะอฺบาน เป็นโอกาสดีที่ “อัซซุนนะฮฺ” จะนำเสนอข้อมูลแห่งบทบัญญัติศาสนาอิสลามเกี่ยวกับความประเสริฐของเดือนชะอฺบานและภาคปฏิบัติที่ควรปรากฏในเดือนนี้ ซึ่งจะแบ่งเป็นหัวข้อดังต่อไปนี้


1. การถือศีลอดในเดือนชะอฺบาน

เป็นสิ่งที่ท่านนบี ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะซัลลัม  ปฏิบัติและสนับสนุน โดยมีรายงานจากท่านหญิงอาอิชะฮฺกล่าวไว้ว่า “ท่านนบีมักจะถือศีลอดจนกระทั่งเรานึกว่าท่านจะไม่เว้น และท่านอาจจะงดการถือศีลอดจนกระทั่งเรานึกว่าท่านจะไม่ถือศีลอด และฉันไม่เคยเห็นท่านนบีถือศีลอดครบเดือนหนึ่งเดือนใดเว้นแต่เดือนรอมฎอน และไม่เคยเห็นท่านถือศีลอดมากมายเหมือนที่ท่านถือศีลอดในเดือนชะอฺบาน” (บันทึกโดยบุคอรียฺและมุสลิม)

และมีรายงานจากท่านอุซามะฮฺ อิบนุซัยดฺ กล่าวว่า “ฉันได้พูดกับท่านนบีว่า โอ้ร่อซูลของอัลลอฮฺ ฉันไม่เคยเห็นท่านขยันถือศีลอดในเดือนหนึ่งเดือนใดเหมือนที่ท่านถือศีลอดในเดือนชะอฺบาน (หมายถึงถือศีลอดซุนนะฮฺ)”  ท่านนบีจึงตอบว่า

(( ذلِكَ شَهْرٌ تَغْفُلُ النَّاسُ فِيهِ عَنْهُ ، بَيْنَ رَجَبٍ وَرَمَضَانَ ،

 وَهُوَ شَهْرٌ تُرْفَعُ فِيْهِ الأَعْمَالُ إِلَى رَبِّ الْعَالَمِيْنَ ،  وَأُحِبُّ أَنْ يُرْفَعُ عَمَلِي وَأَنَا صَاِئم ))

ความหมาย “นั่น(เดือนชะอฺบาน)เป็นเดือนที่มนุษย์มักจะเพิกเฉยระหว่างเดือนรอยับและเดือนรอมฎอน และเป็นเดือนที่บรรดาการกระทำจะถูกยกและถูกเสนอต่อองค์พระผู้อภิบาลแห่งสากลโลก และฉันชอบให้การกระทำของฉันถูกยกและถูกเสนอขณะที่ฉันถือศีลอด” (บันทึกโดยอิมามนะซาอียฺและอิมามอบีดาวู้ด; ดู “ศ่อฮีฮุตตัรฆีบวัตตัรฮีบ”)

ท่านอิมามอิบนุรอยับกล่าวว่า การถือศีลอดในเดือนชะอฺบานมีความประเสริฐยิ่งกว่าการถือศีลอดในเดือนต้องห้าม(อัลอัชฮุรุลหุรุม) และการถือศีลอดซุนนะฮฺที่ดีที่สุดคือการถือศีลอดในบรรดาวันใกล้ชิดก่อนหรือหลังเดือนรอมฎอน ซึ่งจะมีตำแหน่งเสมือนการละหมาดซุนนะฮฺก่อนและหลังละหมาดฟัรฎู เพื่อเป็นการปรับปรุงข้อบกพร่องที่เกิดขึ้นในการปฏิบัติฟัรฎู นับเป็น การละหมาดซุนนะฮฺที่ประเสริฐยิ่งในบรรดาการละหมาดซุนนะฮฺทั่วไป เช่นเดียวกัน การถือศีลอดซุนนะฮฺก่อนหรือหลังเดือนรอมฎอน ก็จะเป็นการถือศีลอดซุนนะฮฺอันประเสริฐยิ่งกว่าการถือศีลอดซุนนะฮฺโดยทั่วไป

และในหะดีษที่พูดถึงการเพิกเฉยเดือนชะอฺบาน มีบทเรียนให้เราขยันทำอิบาดะฮฺในช่วงเวลาหรือสถานที่ที่มนุษย์มักจะหลงลืมการระลึกถึงอัลลอฮฺ ซุบฮานะฮูวะตะอาลา อาทิเช่น การละหมาดหรือทำอิบาดะฮฺระหว่างมักริบและอิชาอฺ เป็นการทำอิบาดะฮฺที่มีความประเสริฐ ซึ่งบรรดาอัสสะละฟุศศอและฮฺจะชอบทำอิบาดะฮฺในช่วงเวลานี้ โดยมีเหตุผลว่าเป็นเวลาที่คนมักจะเพิกเฉยในการทำอิบาดะฮฺ และการซิกรุลลอฮฺในสถานที่ทำการค้า(ตลาด)ก็มีความประเสริฐมากเพราะเป็นที่ที่มนุษย์มักจะลืมซิกรุลลอฮฺ

2. การอ่านอัลกุรอาน 

ท่านสะละมะฮฺ อิบนุกุฮัยลฺ กล่าวว่า เขา(ชาวสะลัฟ)จะเรียกเดือนชะอฺบานว่า “เดือนแห่งนักอ่านอัลกุรอาน” และท่านอัมรฺ อิบนุก็อยสฺ เมื่อถึงเดือนชะอฺบานเขาจะเลิกทำการค้าและขยันอ่านกุรอาน และท่านอบูบักร อัลบัลคียฺ กล่าวว่า เดือนรอยับเป็นเดือนแห่งการปลูก และเดือนชะอฺบานเป็นเดือนแห่งการรดน้ำ และเดือนรอมฎอนเป็นเดือนแห่งการเก็บเกี่ยว

ความประเสริฐแห่งการอ่านอัลกุรอานในเดือนชะอฺบานนั้นเหมือนการถือศีลอด คือต้องการให้ฝึกฝน ขัดเกลา เพื่อให้มีความอยากและเคยชินในการปฏิบัติ มิฉะนั้นมุอฺมินจะเข้าสู่เดือนรอมฎอนโดยมีสนิมเกาะอยู่กับอีมานและความปรารถนา จึงต้องขยันขัดเกลาเพื่อขจัดสนิมที่เกาะอยู่ในหัวใจให้หมดเกลี้ยง โดยเป็นหัวใจที่มีความตั้งใจในการทำอิบาดะฮฺในเดือนรอมฎอน


3. รักษาอีมานจากความโสมมแห่งชิริก และรักษามนุษยสัมพันธ์จากความมุ่งร้ายต่อพี่น้อง

ในการบันทึกของอิมามอิบนุฮิบบาน  รายงานโดยท่านมุอ๊าซ  บินญะบัล จากท่านนบี ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะซัลลัม  กล่าวว่า

(( يطلع الله إلى جميع  خلقه ليلة النصف من شعبان فيغفر لجميع خلقه إلا لمشرك أو مشاحن ))

 “อัลลอฮฺทรงมองลงมายังบรรดาผู้เป็นบ่าวของพระองค์ในค่ำคืนกลางเดือนชะอฺบาน และทรงให้อภัยโทษต่อทุกคน ยกเว้นผู้ที่ตั้งภาคีกับพระองค์(ทำชิริก) และผู้มีความโกรธกริ้วกับพี่น้องของเขา”

จากหะดีษบทนี้เราจึงต้องค้นหาและตรวจสอบหัวใจของเรา เพื่อขจัดการทำชิริกหรือการศรัทธาต่อผู้อื่นนอกจากพระองค์ และขจัดความโกรธกริ้วต่อพี่น้องมุสลิมโดยไร้เหตุผลแห่งหลักการ เพื่อให้หัวใจของเรานั้นเป็นหัวใจอันบริสุทธิ์ จึงมีสิทธิ์ได้รับการอภัยโทษในเดือนชะอฺบาน

ส่วนการทำชิริกนั้นอาจเป็นเรื่องที่บรรดาผู้ศรัทธาคงประมาทและคิดว่าเป็นเรื่องไกลตัว เพราะมีอีมานในหัวใจอยู่แล้ว แต่แท้จริงเรื่องชิริกนั้นเป็นเรื่องใกล้ตัวซึ่งทุกคนมีโอกาสกระทำชิริกโดยไม่รู้สึกก็ได้ แม้กระทั่งนบีอิบรอฮีมซึ่งเป็นมิตรกับพระองค์อัลลอฮฺ(ค่อลีลุลลอฮฺ) ก็ยังวิงวอนดุอาอฺต่ออัลลอฮฺให้คุ้มครองจากการไหว้รูปเจว็ด ท่านอิบรอฮีม อัตตัยมียฺ กล่าวว่า ใครเล่าที่จะคิดว่าตนเองปลอดภัยจากชิริก แม้แต่นบีอิบรอฮีมยังกลัวชิริกเลย

ท่านนบี ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะซัลลัม   ยังเตือนประชาชาติของท่านไว้ว่า

(( أخوف ما أخوف عليكم الشرك الأصغر ، فسئل عنه ؟ فقال : الرياء ))

 “สิ่งที่ฉันเกรงมากว่าพวกท่านจะปฏิบัติคือ ชิริกเล็ก” ท่านนบีถูกถามว่า “ชิริกเล็กนั้นคืออะไร?” ท่านจึงตอบว่า “อัรริยาอฺ” หมายถึง การโอ้อวด ปฏิบัติอิบาดะฮฺอย่างไม่สุจริตใจ ส่วนการโกรธกริ้ว อิจฉาริษยา ความเกลียดชัง เป็นเรื่องที่ปรากฏในหมู่ผู้ศรัทธาอย่างมากมาย ซึ่งจะขัดขวางความเมตตาและการอภัยโทษมิให้ปรากฏกับผู้กระทำความดี แม้ว่าเขาจะเป็นมุอฺมินก็ตาม

  อิมามมุสลิมได้รายงานหะดีษจากท่านอบีฮุรอยเราะฮฺ จากท่านนบี ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะซัลลัม   กล่าวว่า

 (( تفتح أبواب الجنة يوم الإثنين والخميس ، فيغفر لكل عبد لايشرك بالله شيئا إلا رجلا كانت بينه وبين أخيه شحناء فيقول : أنظروا هذين حتى يصطلحا))  

“ประตูแห่งสวรรค์จะถูกเปิดทุกวันจันทร์และวันพฤหัส การอภัยโทษจะประสบกับบ่าวทุกคนที่ไม่กระทำชิริกทั้งสิ้น เว้นแต่บุคคลที่มีความโกรธกริ้วกับพี่น้องของเขา จึงมีคำประกาศว่า จงเลื่อนเวลาการอภัยโทษของสองคนนี้จนกว่าเขาจะคืนดีกัน”

สำหรับค่ำคืนกลางเดือนชะอฺบานที่เราเรียกกันว่า “นิสฟูชะอฺบาน” ไม่มีอิบาดะฮฺพิเศษใดๆ ที่ควรจะปฏิบัติในค่ำคืนนี้โดยเฉพาะ มีเพียงการทำอิบาดะฮฺที่เราเคยกระทำทุกคืน และไม่มีดุอาอฺ(บทวิงวอน)เฉพาะค่ำคืนนี้ ดังที่ปรากฏกับบางกลุ่ม

ส่วนการถือศีลอดในเดือนชะอฺบานนั้นไม่มีข้อห้าม ยกเว้นการถือศีลอดในสองวันสุดท้ายของเดือนชะอฺบาน เพราะท่านนบี ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะซัลลัม  ได้ห้ามไว้ เพื่อจำแนกระหว่างเดือนชะอฺบานกับเดือนรอมฎอน ยกเว้นกรณีที่ถือศีลอดซุนนะฮฺอย่างสม่ำเสมอ และไปตรงกับสองวันที่ต้องห้ามนี้ จึงเป็นการอนุญาตให้ถือศีลอดเหมือนปกติ ซึ่งปรากฏในบันทึกของอบูดาวู้ดและอันนะซาอียฺ รายงานจากท่านฮุซัยฟะฮฺ จากท่านนบี ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะซัลลัม  กล่าวว่า

(( لا تَقَدَّمُواْ الشَّهْرَ بِيَوْمٍ وَلا يَوْمَيْنِ إِلا أَنْ يُوَافِقَ ذَلِكَ صَوْمَاً يَصُوْمُهُ أَحَدُكُمْ ))

“พวกท่านอย่าถือศีลอดล่วงหน้าเดือนรอมฎอน (ก่อนเข้าเดือนรอมฎอน) หนึ่งวันหรือสองวัน เว้นแต่จะตรงกับการถือศีลอดที่พวกท่านถือไว้อยู่แล้ว (คือปฏิบัติเป็นประจำ เช่น ทุกวันจันทร์หรือวันพฤหัส)”

จากข้อมูลที่ผ่านมา ผู้ศรัทธาจึงต้องตระหนักในความประเสริฐของเดือนชะอฺบาน อันเป็นพื้นฐานแห่งการทำอิบาดะฮฺอย่างมั่นคง  เพราะการขาดความรู้และการศึกษาในความประเสริฐของการทำอิบาดะฮฺ ย่อมจะส่งผลให้ผู้ศรัทธานั้นไม่มีความกระตือรือร้นในการปฏิบัติอิบาดะฮฺ ซึ่งจำเป็นต้องกลับไปแสวงหาสิ่งที่จะทำให้ปลุกจิตศรัทธาและความปรารถนาในการสะสมผลบุญ โดยเฉพาะในฤดูการทำอิบาดะฮฺเช่นเดือนชะอฺบานและเดือนรอมฎอน จึงขอฝากไว้กับพี่น้องผู้อ่านให้เป็นบทเรียนที่ควรจะนำไปเผยแผ่กับครอบครัว เพื่อนบ้าน เพื่อนฝูง และพี่น้องผู้ศรัทธาโดยทั่วไป ขออัลลอฮฺทรงประทานความเตาฟีก การช่วยเหลือเพื่อยืนหยัดในการทำอิบาดะฮฺอย่างบริสุทธิ์ใจและสม่ำเสมอ และขอให้พี่น้องทุกท่านมีชีวิตยืนยาวด้วยสุขภาพพลานามัยที่สมบูรณ์ อันเป็นเสบียงแห่งการทำอิบาดะฮฺอย่างเคร่งครัดเถิด